Η Στεφανιαία Νόσος, γνωστή και ως ισχαιμική καρδιοπάθεια, αποτελεί μια σοβαρή πάθηση που επηρεάζει τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά. Προκαλείται όταν οι αθηρωματικές πλάκες που αναπτύσσονται στο τοίχωμα των αιμοφόρων αγγείων της καρδιάς (στεφανιαίες αρτηρίες) περιορίζουν τον αυλό τους και εμποδίζουν τη ροή του αίματος στην καρδιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη παροχή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στους ιστούς της καρδιάς, ιδιαίτερα σε καταστάσεις που η τελευταία έχει αυξημένες ανάγκες, και έτσι προκαλείται η “μυοκαρδιακή ισχαιμία”.

Υπεύθυνη τις περισσότερες φορές για την εμφάνιση της νόσου είναι μια κατάσταση γνωστή με το όνομα αθηρoσκλήρωση, η οποία οφείλεται στην δημιουργία αθηρωματικών πλακών που επικάθονται στο εσωτερικό των στεφανιαίων αρτηριών. Οι αθηρωματικές πλάκες αποτελούνται κυρίως από χοληστερόλη, λιπώδη στοιχεία, ινώδη ιστό και ενίοτε από κατά τόπους εναποθέσεις ασβεστίου. Η σταδιακή αυτή συσσώρευση, που ονομάζεται αρτηριοσκλήρυνση, προκαλεί στένωση ή απόφραξη των αγγείων. Εάν η αθηρωματική πλάκα σπάσει, μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό θρόμβου αίματος, οδηγώντας σε απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας και ενδεχομένως να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), το οποίο μπορεί να είναι θανατηφόρο για τον ασθενή ή να οδηγήσει σε προοδευτική επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας.

Παγκοσμίως, είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, επηρεάζοντας εκατομμύρια ενήλικες. Ευθύνεται για περίπου το 33% όλων των θανάτων, καθιστώντας τον την πιο κοινή αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου μπορεί να είναι διαφορετικά από άτομο σε άτομο, ακόμη και αν έχουν τον ίδιο τύπο στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, επειδή πολλοί άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα, δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από στεφανιαία νόσο μέχρι να εμφανίσουν πόνο στο στήθος, καρδιακή προσβολή ή ξαφνική καρδιακή ανακοπή.

Η στεφανιαία νόσος κατά κανόνα προκαλεί στηθάγχη. Εκδηλώνεται σαν πίεση, σφίξιμο, μούδιασμα ή πόνο στο στήθος, χέρι, λαιμό, πλάτη ή γνάθο. Εάν δεν θεραπευθεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή ή αλλιώς έμφραγμα του μυοκαρδίου (πλήρης απόφραξη της στεφανιαίας αρτηρίας με συνέπεια τη νέκρωση τμήματος της καρδιάς).

Συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν:

- Στηθάγχη (Πόνος στο στήθος): Πίεση ή σφίξιμο, που συχνά προκαλείται από σωματική δραστηριότητα ή συναισθηματικό στρες και μπορεί να αντανακλά στον λαιμό, το σαγόνι, τον ώμο ή το χέρι.

- Δύσπνοια: Ειδικά κατά τη διάρκεια σωματικών δραστηριοτήτων.

- Κόπωση: Αίσθημα κούρασης και έλλειψης ενέργειας.

- Εφίδρωση.

- Ζάλη ή λιποθυμία: Αίσθημα αδυναμίας ή απώλειας συνείδησης.

- Πόνος στον αυχένα και τη γνάθο: Σε γυναίκες κυρίως μπορεί να εμφανιστεί και με αυτό το σύμπτωμα.

- Κάψιμο στην περιοχή της καρδιάς: Συνδυάζεται συνήθως με τη δύσπνοια.

Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται με την άσκηση, την έντονη προσπάθεια ή συναισθηματικό στρες, διαρκούν μερικά λεπτά και βελτιώνονται με την ανάπαυση.

Υπεύθυνη τις περισσότερες φορές για την εμφάνιση της νόσου είναι μια κατάσταση γνωστή με το όνομα αθηρoσκλήρωση, η οποία οφείλεται στην δημιουργία αθηρωματικών πλακών που επικάθονται στο εσωτερικό των στεφανιαίων αρτηριών. Οι αθηρωματικές πλάκες αποτελούνται κυρίως από χοληστερόλη, λιπώδη στοιχεία, ινώδη ιστό και ενίοτε από κατά τόπους εναποθέσεις ασβεστίου. Η σταδιακή αυτή συσσώρευση, που ονομάζεται αρτηριοσκλήρυνση, προκαλεί στένωση ή απόφραξη των αγγείων. Εάν η αθηρωματική πλάκα σπάσει, μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό θρόμβου αίματος, οδηγώντας σε απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας και ενδεχομένως να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), το οποίο μπορεί να είναι θανατηφόρο για τον ασθενή ή να οδηγήσει σε προοδευτική επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας.

Παγκοσμίως, είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας, επηρεάζοντας εκατομμύρια ενήλικες. Ευθύνεται για περίπου το 33% όλων των θανάτων, καθιστώντας τον την πιο κοινή αιτία θανάτου παγκοσμίως.

- Υψηλή αρτηριακή πίεση: Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να βλάψει τα τοιχώματα των αρτηριών.

- Κάπνισμα: Βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβων.

- Υψηλή χοληστερόλη: Η LDL (“κακή”) χοληστερόλη συμβάλλει στην αθηροσκλήρωση.

- Σακχαρώδης διαβήτης: Βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβων.

- Παχυσαρκία: Αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, διαβήτη και αυξημένης χοληστερόλης.

- Κληρονομικότητα: Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στην στεφανιαία νόσο λόγω οικογενειακού ιστορικού.

- Στρες: Το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των αγγείων.

- Καθιστική ζωή-έλλειψη άσκησης: Όπως ο κάθε μυς του σώματός μας, έτσι και η καρδιά εργάζεται καλύτερα εάν ασκείται. Η άσκηση επίσης βοηθά στην καταπολέμηση του στρες, στη μείωση του βάρους και της χοληστερίνης.

Η έγκαιρη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας και την πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών. Η διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

- Ιατρικό ιστορικό και Κλινική Εξέταση: Ο καρδιολόγος ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, εστιάζοντας στα συμπτώματά σας, στους παράγοντες κινδύνου και στο οικογενειακό ιστορικό. Ακολουθεί η κλινική εξέταση, όπου ο γιατρός ελέγχει την αρτηριακή πίεση, τους παλμούς και ακροάζεται την καρδιά σας για τυχόν ασυνήθιστους ήχους.

- Εργαστηριακές Εξετάσεις: Οι εξετάσεις αίματος χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των επιπέδων χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, σακχάρου και άλλων παραμέτρωνπου είναι σημαντικοί δείκτες για την καρδιακή υγεία.

- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Μια απλή και ανώδυνη εξέταση που καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Μπορεί να αποκαλύψει ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό (αρρυθμίες) ή ενδείξεις προηγούμενου εμφράγματος.

- Τεστ Κοπώσεως: Κατά τη διάρκεια ενός τεστ κοπώσεως, η καρδιά παρακολουθείται ενώ ασκείστε (τρέξιμο σε διάδρομο ή ποδηλασία). Βοηθά στην ανίχνευση της αντίδρασης της καρδιάς στην αυξημένη επιβάρυνση, αποκαλύπτοντας πιθανά προβλήματα ροής αίματος.

- Δυναμική υπερηκαρδιογραφία φόρτισης (stressecho): Φαρμακευτική αύξηση του ρυθμού της καρδιά και της δύναμης σύσπασης για να καταγραφούν σε video η κίνηση όλων των μυοκαρδιακών τοιχωμάτων και κάνουμε σύγκριση με τα δεδομένα ηρεμίας.

- Σπινθηρογράφημα αιμάτωσης μυοκαρδίου (SPECT): Συνδυαζει τη διενέργεια δοκιμασίας κόπωσης είτε σε κυλιόμενο τάπητα είτε με τη χρήση φαρμάκων (δοβουταμίνη, διπυριδαμόλη, αδενοσίνη) με την απεικόνιση της αιμάτωσης του μυοκαρδίου.

- Απεικονιστικές Εξετάσεις: Σε περιπτώσεις όπου ο γιατρός θέλει να απεικονιστούν με περισσότερη λεπτομέρεια τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς, μπορεί να συστήσει: Αξονική Τομογραφία Καρδιάς, Στεφανιογραφία.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φαρμακευτική αγωγή διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαχείριση της Στεφανιαίας Νόσου, συμπεριλαμβανομένων:

- Διατροφικές αλλαγές, έλεγχος βάρους.

- Σωματική άσκηση.

- Διακοπή του καπνίσματος.

- Διαχείριση του στρες.

- Φαρμακευτική αγωγή: Αντιθρομβωτικά, αντιυπερτασικά, στατίνες για τη μείωση της χοληστερόλης, φάρμακα για τον έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη.

Επεμβατικές – Xειρουργικές θεραπείες:

- Αγγειοπλαστική: Μπορεί να αποφασιστεί να πραγματοποιηθεί αγγειοπλαστική με την διαστολή μπαλονιού ή τοποθέτηση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης (στεντ) (διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση).

- Περιστροφική αθηρεκτομή (rotablation): Λείανση και τροποποίηση έντονα αποτιτανωμένων αθηρωματικών πλακών με ειδικό καθετήρα με ελαία, η οποία λειτουργεί σαν σβουράκι με περιστροφή χιλιάδες φορές το λεπτό.

- Ενδοστεφανιαία λιθοτριψία (IVL): Διαστολή με ειδικό καθετήρα με μπαλόνι, το οποίο εκπέμπει παλμικά κύματα που προκαλούν θραύση των αποτιτανώσεων στην αθηρωματική πλάκα.

- Χειρουργική επέμβαση από καρδιοχειρουργό για την παράκαμψη της αποφραγμένης στεφανιαίας αρτηρίας (επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης - bypass).